dohom@sanly.tm
Türkmenbaşy şäheriniň D.Azady köçesiniň 75-nji jaýy
Akylly tehnologiýanyň durmuşymyza ornaşdyrylmagy

Häzirki döwürde bilim ulgamynda amala aşyrylýan taryhy ähmiýetli özgertmeler strategik häsiýetlidir. Ýurdumyzda ýokary hilli bilim bilen bir hatarda, ýaş nesliň döwrebap terbiýesi hem derwaýys hasaplanýar. Hormatly Prezidentimiz ösen ýurtlaryň tejribesini nazara alyp, ýaşlarymyzyň beden we ruhy taýdan sagdyn ösmegi, watançylygyň belent ruhunda terbiýelenmegi üçin ähli mümkinçilikleri döredýär.
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ylmyň iň täze gazananlary işjeň durmuşa ornaşdyrylýar. Şunda bilim ulgamyna hem sanly tehnologiýalaryň ornaşdyrylandygyny bellemegimiz gerek. Ylym-bilimiň ösen döwründe islendik ýurduň ykdysady kuwwaty kesgitlenende, onuň innowasion ösüş derejesine seredilip baha berilýär. Bu günki gün dünýäniň ösen ýurtlarynyň hataryndaky ornuny barha berkidýän Türkmenistan Watanymyzda-da ýurdy innowasiýalaşdyrmak, sanly ulgama geçirmek işleri güýçli depginlerde alnyp barylýar. Ykdysadyýetiň ähli ulgamlaryna sanly tehnologiýalar ornaşdyrylýar. Bu iş­le­riň ­göz­ba­şyn­da ­bol­sa, ­il­kin­ji ­no­bat­da,­ Ar­ka­dag­ly­ Ser­da­ry­my­zyň­ belent maksatlarynyň bardygyny bellemelidiris.

Tehnologiýa - adamlaryň ulanmagy üçin adamlar tarapyndan döredilen sungat. “Tehnologiýa” sözüniň grek dilindäki teehne (ussatlyk, başarnyk, sungat) we logos (ylym) diýen 2 sözden emele gelendigini belläp geçeliň. Munuň esasynda, tehnologiýanyň adamyň başamyklary, işleri baradaky ylymdygyna göz ýetirmek mümkin. Tehnologiýa häzirki wagtda ylmy bilimleri we açyşlary öz içinde jemleýär. Tehnologiýanyň esasy funksiýalaryna zähmeti we serişdeleri tygşytlaýjylyk (metal galyndylarynda polady almak, kagyz galyndylarynda kagyzy almak), tebigaty gorap saklaýjylyk we informasion wezipeler degişlidir.

Akylly tehnologiýa - adamlar tarapyndan döredilen bolup, zerurlygy kesgitläp, içinde ýerleşdirilen fünksiýalar arkaly zerurlygy ýok edýän emeli akyl. Alymlaryň we oýlap tapyjylaryň “Kynlaşdyrma, aňsatlaşdyr!” diýen şygary esasynda bimäçe akylly tehnologiýalar döredildi.

Ýokarda bellenilip geçilenlere mysal hökmünde şulary görkezmek bolar, ilkinji akylly tehnologiýa hökmünde kalkulýatorly sagatlar döredilipdir. 1500-nji ýylda germaniýaly Peter Hanlein tehnologiýa hökmünde monjuk ýaly dakylýan ilkinji kiçi sagady oýlap tapypdyr. 1762-nji ýylda John Harrison jübi sagadyny döredipdir. Şol asyryň ahyrlarynda bolsa ele dakylýan sagatlar döräpdir, emma muny, esasan, aýallar bilezik hökmünde dakynypdyrlar. Ýöne 1904-nji ýylda uçarman Alberto Santos - Dumont uçarmanlyk edýän wagty elleriniň boş bolmagy üçin goşar sagadyny oýlap tapypdyr. Şonuň netijesinde, sagadyň esasy dakylýan ýeri adamyň goşary bolupdyr. Ilkinji akylly sagat bolsa 1975-nji ýylda Hamilton Watch tarapyndan döredilýär. Bu kalkulýatorly sagat ilkinji akylly tehnologiýa hökmünde taryha girdi. 1975-nji ýyldan biziň günlerimize çenli içinde birnäçe funksiýalar ýerleşdirilen akylly sagatlar we beýleki akylly tehnologiýalar döredildi.

Taýýarlan mugallym: Saryhanowa Suraý

Beýleki makalalar

Ähli makalalar
Card image cap
Iýn 07 2024
Bilim ulgamy ösýär, özgerýär

Arkadagly Gahryman Serdarymyzyň parasatly ýolbaşçylygy bilen Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe ähli ugurlarda döwrebap, oňyn özgertmeler amala aşyrylýar. Ösen ýurtlarda umumy bilimiň netijeliligini ýokarlandyrmagyň ýollary gözlenilýär we öňdebaryjy tehnologiýalary işläp taýýarlamak, olary bilim ulgamyna ornaşdyrmak üçin köp işler amala aşyrylýar. Häzirkizaman okuwyň tehnologik üpjünçiligi ösen ylmyň derejesine gabat gelmelidir. Soňky ýyllarda ýurdumyzda gurulýan bilim ojaklary kompýuterler, internet aragatnaşygy bilen üpjün edildi. Paýtagtymyzda, welaýat, etrap merkezlerinde iň täze enjamlar bilen üpjün edilen mekdepler, çagalar baglary, ýokary we orta hünär okuw mekdepleri işleýär. Bilim ojaklarynyň interaktiw-multimediýa tehnologiýalary bilen üpjün edilmegi bilimiň hiliniň düýpgöter kämil derejä göterilmegine getirdi. Multimedia tehnologiýalary dürli görnüşdäki maglumatlary görkezmäge mümkinçilik berýär, sapagyň netijeli bolmagyny üpjün edýär. Sapaklarda talyplaryň, okuwçylaryň mowzuklary düýpli özleşdirmeklerinde, olaryň gözýetiminiň giňelmeginde, beýan ediş ukybynyň ösmeginde, döredijilikli, özbaşdak işlemegi öwrenmeklerinde, bilim bermegiň hilini ýokarlandyrmakda multimedia tehnologiýalarynyň hyzmaty uludyr. Geçirilýän sapaklar multimedia tehnologiýalary bilen guralanda, ýaşlaryň geçilýän mowzuga çuňňur düşünýändigini, ýadynyň, ünsüniň işjeňleşýändigini we döredijilik başarnyklarynyň ösýänligini görmek bolýar. Şeýle-de bilim işgärleriniň döredijilik mümkinçiligini ýokarlandyrýar, wagtyny tygşytlamaga ýardam berýär.