dohom@sanly.tm
Türkmenbaşy şäheriniň D.Azady köçesiniň 75-nji jaýy
AÝDYŇ MAKSATLY ÝAŞLAR

Ýurdumyzda jem­gy­ýe­ti­mi­ziň esa­sy he­re­ket­len­di­ri­ji güý­ji we röw­şen gel­je­giň eýe­le­ri bo­lan ýaş­lar ba­ra­da­ky döw­let sy­ýa­sa­ty üs­tün­lik­li dur­mu­şa ge­çi­ril­ýär. Mu­nuň şeý­le­di­gi­ni «Türk­me­nis­tan — pa­ra­hat­çy­ly­gyň we yna­nyş­ma­gyň Wa­ta­ny» ýy­ly­my­zyň il­kin­ji gün­le­rin­de «Türk­me­nistan­da ýaş­lar ba­ra­da­ky döw­let sy­ýa­sa­ty­nyň 2021 — 2025-nji ýyl­lar üçin Döw­let mak­sat­na­ma­sy­nyň» we ony ýe­ri­ne ýe­tir­mek bo­ýun­ça de­giş­li Me­ýil­na­ma­nyň ka­bul edil­me­gi hem aý­dyň­ly­gy bi­len gör­kez­ýär. Bu res­mi­na­ma­lar ýur­du­myz­da ösüp gel­ýän ýaş ne­sil­ler ha­kyn­da­ky ala­da­nyň döw­le­tiň üns mer­ke­zin­de dur­ýandy­gy­ny, onuň bar­ha ro­waç­lan­ýan­dy­gy­ny we pug­ta­lan­ýan­dygy­ny äş­gär ed­ýär. Merkezi bankyň başlygynyň hasabatynda bellenilişi ýaly, döwlet Baştutanymyzyň öňde goýan wezipelerini ýerine ýetirmegiň çäklerinde, milli ykdysadyýetimiziň yzygiderli sazlaşykly ösüşini saklamak, ony sanlylaşdyrmak, pul toplumyny kadalaşdyrmak boýunça işler ýerine ýetirildi. Bank ulgamynyň işine düýpli nägilelik bildirip, hormatly Prezidentimiz maýa goýum işjeňligini goldamak boýunça toplumlaýyn çäreleri amala aşyrmak babatda birnäçe anyk tabşyryklary berdi. Şeýle hem «Türkmenistan» döwlet täjirçilik bankynyň, «Türkmenbaşy» döwlet täjirçilik bankynyň, «Daýhanbank» döwlet täjirçilik bankynyň, «Halkbank» paýdarlar täjirçilik bankynyň müdiriýetiniň, Döwlet daşary ykdysady iş bankynyň, Döwlet ösüş bankynyň, «Senagat» paýdarlar täjirçilik bankynyň müdiriýetiniň, «Rysgal» paýdarlar täjirçilik bankynyň müdiriýetiniň başlyklary degişli yzygiderlilikde ýolbaşçylyk edýän düzümlerinde geçen ýylyň dowamynda ýerine ýetirilen işleriň netijeleri, şu ýyl üçin bellenen wezipeleri ýerine ýetirmegiň ugurlary barada hasabat berdiler. Hasabatlary diňläp, milli Liderimiz soňky ýyllarda bankyň işini talabalaýyk ýola goýmak meseleleriniň ünsden düşürilendigini aýtdy, bu babatda anyk tabşyryklary berdi. Iş maslahatynyň dowamynda Türkmen döwlet ykdysadyýet we dolandyryş institutynyň, Türkmen döwlet maliýe institutynyň rektorlary ýokary okuw mekdeplerinde alnyp barylýan işler barada hasabat berdiler. Döwlet Baştutanymyz bu ýokary okuw mekdepleriniň halk hojalygy toplumynda ýaýbaňlandyrylan düýpli özgertmeleri durmuşa geçirmek boýunça öňde durýan wezipeleri netijeli çözmäge ukyply hünärmenleri taýýarlamagy esasy ugur edinýändigini belledi, rektorlara degişli tabşyryklary berdi. Ykdysadyýet we maliýe ulgamlaryna gözegçilik edýän wise-premýer geçen ýylda ýerine ýetiren işleriniň netijeleri, Döwlet býujetiniň we maliýeleşdirmegiň ähli çeşmeleriniň hasabyna maýa goýum serişdelerini özleşdirmek işleriniň amala aşyrylyşy barada hasabat berdi. Wise-premýeriň gözegçilik edýän düzümlerinde alnyp barylýan işlere nägilelik bildirip, hormatly Prezidentimiz ykdysady durnuklylygy, ösüşi üpjün etmek üçin zerur çäreleriň amala aşyrylmagynyň, dünýä ykdysadyýetiniň ýagdaýyny nazara alyp, halk hojalygynyň pudaklary tarapyndan maliýe serişdeleriniň ulanylyşyna yzygiderli gözegçilik edilmeginiň wajypdygyny belledi. Ykdysadyýet we bank ulgamynyň işine bagyşlanan maslahaty jemlemek bilen, milli Liderimiz toplumyň işini gowulandyrmak üçin, Garaşsyzlygymyzyň 30 ýyllyk ýubileý ýylynda hemmeleriň has tijenip işlemelidigini nygtady. Döwlet Baştutanymyzyň nygtaýşy ýaly, häzirki döwürde toplumda bar bolan mümkinçilikleri doly peýdalanyp, işleri döwrüň talaplaryna laýyk guramaly. Ylmyň we tehnologiýalaryň iň soňky gazananlary esasynda işe sanly ulgamlary giňden ornaşdyrmaly, dünýä derejeli iň kämil usullary ulanmaly. Şunuň bilen baglylykda, hormatly Prezidentimiz maslahata gatnaşyjylara degişli tabşyryklary berdi. Milli Liderimiz sanly wideoaragatnaşyk arkaly iş maslahatyny tamamlap, oňa gatnaşyjylara berk jan saglyk, maşgala abadançylygyny, berkarar Watanymyzyň gülläp ösmegi ugrunda alyp barýan işlerinde uly üstünlikleri arzuw etdi. Mälim bolşy ýaly, kabul edilen täze resminamalar berkarar türkmen jemgyýetiniň bagtyýar nesillerini ata-babalarymyzyň ýol-ýörelgeleriniň esasynda milli ruhda terbiýelemegi dowam etdirmäge ýardam berer. Ol ylymlybilimli we giň dünýägaraýyşly, zähmete ukyply, sagdyn bedenli, belent ruhly ýaşlary ösdürip ýetişdirmegiň hukuk üpjünçiligini kepillendirmek bilen bir hatarda, türkmen ýaşlarynyň geljekki ykbaly üçin ýokary ähmiýete eýedir. Maksatnama Türkmenistanyň Konstitusiýasyna, «Ýaşlar barada döwlet syýasaty hakynda», «Bilim hakynda» we «Bedenterbiýe we sport hakynda» Türkmenistanyň Kanunlaryna hem-de beýleki kadalaşdyryjy hukuk namalaryna laýyklykda işlenilip taýýarlanyldy. Munuň özi resminamanyň hukuk binýadynyň pugtadygyny we ony ýerine ýetirmekde durmuşa geçirilmegi meýilleşdirilýän çärelerde anyk esaslaryň goýlandygyny görkezýär. Bu Maksatnama ýaşlaryň halkara gatnaşyklaryndaky ornuny has-da berkitmäge ýardam berýär. Bu bolsa türkmen ýaşlarynyň ähli babatda sowatlylygyny gazanmaga, ylmy döredijiligini ýokarlandyrmaga we oňyn syýasy garaýyşlaryny çuňlaşdyrmaga täsirini ýetirýär. Şunuň bilen baglylykda, onuň ata Watanymyzyň mundan beýläk-de durmuş-ykdysady taýdan ösüşine itergi bermekde we Birleşen Milletler Guramasynyň 2030-njy ýyla çenli Gün tertibiniň Durnukly ösüş maksatlarynyň wajyp görkezijilerine ýetmekde aýratyn ähmiýete eýedir. Maksatnamada ýaşlary ýokary amatlykly durmuş şertleri bilen üpjün etmäge, zähmete çekmäge we ählitaraplaýyn kämil şahsyýetler hökmünde ýetişdirmäge gönükdirilen möhüm wezipeler kesgitlenilýär. Olary durmuşa geçirmek boýunça kabul edilen degişli meýilnama laýyklykda alnyp barylýan işler bolsa ýurdumyzyň ähli pudaklarynda we ulgamlarynda ýaşlaryň işjeň gatnaşmaklarynda amala aşyrylýar. Munuň özi: «Siz öz üstüňize ýüklenen wezipeleri ak ýürekden berjaý etmek bilen, Berkarar Watanymyzyň günsaýyn ösüşine öz mynasyp goşandyňyzy goşýandygyňyzy unutmaň!» diýip nygtaýan hormatly Prezidentimiziň türkmen ýaşlary barada bimöçber tagallalary edýändigini we beýik başlangyçlary öňe sürýändigini doly subut edýär. Meýlis ORAZOW, Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymy.

Beýleki makalalar

Ähli makalalar
Card image cap
Mar 12 2025
Köýtendag –tebigy we landşaft dürlüliginiň täsin sebiti

Köýtendag Türkmenistanyň günorta-gündogarynda ýerleşen tebigaty diýseň özboluşly sebitdir. Köýtendagyň tebigatyna bu ýerde ýaýran köp sanly ösümlik we haýwan görnüşleriniň ýüzlerçesi hem-de dik jülgeleri, täsin dag gowaklary we ýerasty karstkölleri, gadymy dinozawrlaryň belent tekizlgi gaýtalanmajak özboluşly gözellik berýär. Tebigat bun sebitiň mysalynda tapylgysyz gymmatlyklary müňýllyklaryň dowamynda döredipdir we asyrlardan asyrlara ýetirip gelipdir.
     Köýtendag sebitiniň çäkleri sebitleýin döwülmeler bilen ugurdaş uzalyp, sebitiň morfostruktura taýdan aýratynlaşmagyny şertlendirip, ylmy edebiýatda Gowurdak-Köýtendag ady bilen bellidir. Meýdany uly bolmasa-da , relýefiň çürt-kesik tapawutlylygy, ýagny, iň beýik ýeri deňiz derejesinden 3137m-den (Türkmenbaşy dagy) 238m-e çenli (Amyderýanyň suwunyň derejesi) üýtgeýär hem-de tebigy şertleriniň we baýlyklarynyň köp dürlüligi bilen häsiýetlenýär. Bu sebit onuň mineral-çig mal, ýer, sagaldyş we dynç alyş baýlyklaryny özleşdirmegiň giň mümkinçiliklerine eýedir. Sebitiň geologik gurluşyny kemala getirmäge genezisi, düzümi we ýaşy boýunça  dürli geologik çökündiler gatnaşýarlar.
      Bu ýerde ýokary ýura, hek, paleogen, neogen, çetwertik we häzirki zaman çökündileri giň ýaýrandyr.Köýetnadg gerşiniň günbatar ýapgydy,şeýle hem Gowyrdak we tübegatan dag bölekleri ýokary ýura çökündilerinden düzülendir. Hek döwrüniň jynslary sebitiň merkezi böleginiň  pes daglyklaryny, paleogen we neogen çökündileri esasan, onuň  günbatar bölegindäki plato şekili pes daglyklaryny örtýär. Çertertik çökündileri sebitiň günbatar we günorta böleklerinde giň ýaýrap, giň dagöni düzlüklerini  düzýär.
     Köýtendagyň  ösümlik örtügi dag eteginde otluk fitosenozlar, ondan ýokarda zerawşan arçasynyň agdyklyk edýän güýçli zaýalanan agaç- gyrymsy agaç ösümlikleriiň guşaklygy bilen häsiýetlenýär. Daglaryň iň ýokardaky belent böleginde tikenli ýassyk seklli ýarym gyrymsylar agdyklyk edýärler. Sebitiňb wekilleri agdyklyk edýarler.
     Ozallar Köýtendagda esasan zerewşan arçasyndan düzülen arça tokaýlarynyň giň meýdanlary duş gelýärdi, häzir olaryň meýdany örän azalypdyr. Goraghananyň  çäklerinde olar bölejik tokaýlar görnüşinde saklanyp galypdyr. Bu ýerde 1986-njy ýylda meýdany 27139 gektar bolan Köýtendag döwlet goraghanasynyň döredilmegi Köýtendagyň tutuş tebigy toplumyny we oňa ýanyşyk ýerleri goramak, zaýalanan ekoulgamlary dikeltmegiň ylmy esaskarynty işläp düzmek we burma şahly umgany gorap saklamagyň zerurlygy bilen baglydyr.
    Bu görnüş örän seýrek bolup Tebigaty goramagayň halkara birleşiginiň (TGHG0 Gyzyl sanawyna hem girizilendir.Toprak-ösümlik örtüginiň häsiýetleriniň içki guşaklyk tapawutlary boýunça 12 sany beýiklik zolaklary bölünýärler: oazis, ösümlikleri, çöl-efemer, ýarymçöl-efemeroid, ýärymçöl-gurak sähra , iri otly-sähra, tokaý, tokaýçemen- sähra, subalp çemen we alpçemen 9bölekleýin häsiýetde duş gelýär.) Merkezi Aziýa fiziki-geografik taýdan etraplara bölünende bu sebitiň çäkleri Merkezi Aziýa daglyk ýurdunyň Günorta- Günbatar Pamir-Alaý oblastynyň ýGissar-Pamiröňi prowinsiýasyna fiziki-geografik etrap derejesinde girýär.
    Gowurdak-Köýtenag etrabynyň landşaft düzümindäki uly tapawutlar onuň çäklerinde has pes derejedäki taksonomik birlikleri – kiçi etraplary bölmäge mümkinçilik berýär.  Jemi 7 sany kiçi etraplara bölündi: Köýtendag-ortadaglyk, Gowurdak-týubegetan pes daglyk, Köýtenderýä- daglyk – jülgelik, Kansaý- ýakasy deltaly- takyrlyk, Amyderýa ýakasy dagöni- ýapgytly düzlük – çulbaly, Amyderýanyň  jülgeli – terrasaly kiçi etraplary bölünendir.